Każdy rodzic lub opiekun z pewnością zetknął się z sytuacją, w której dziecko wydaje się nie słuchać lub nie reaguje na prośby oraz polecenia. Ta nieposłuszeństwo może być frustrujące i trudne do zrozumienia. Jednak istnieje wiele naukowych badań, które pomagają wyjaśnić, dlaczego dzieci czasami nie słuchają i nie wykonują poleceń. W tym artykule omówimy główne przyczyny tego zjawiska, opierając się na badaniach naukowych.
Rozwój mózgu dziecka
Pierwszą istotną kwestią, którą warto zrozumieć, jest rozwój mózgu dziecka. Badania nad rozwojem mózgu wskazują, że obszary odpowiedzialne za samokontrolę, planowanie i impulsywność nadal rozwijają się u dzieci. To oznacza, że dzieci mogą mieć trudności z kontrolowaniem swojego zachowania i dostosowaniem się do oczekiwań dorosłych. Dzieci mogą być bardziej podatne na impulsy i bardziej skoncentrowane na natychmiastowych potrzebach niż na dłuższej perspektywie czasowej.
Komunikacja
Kolejnym ważnym czynnikiem jest komunikacja między dzieckiem a dorosłymi. Dzieci mogą nie słuchać lub nie rozumieć poleceń z różnych powodów. Niektóre z nich to:
a) Brak jasności: Komunikowanie się z dzieckiem wymaga jasności i prostoty. Jeśli instrukcje są niejasne lub skomplikowane, dziecko może mieć trudności z ich zrozumieniem i realizacją.
b) Nadmierne rozpraszacze: Współczesny świat jest pełen bodźców i rozpraszaczy, co może utrudniać skupienie uwagi dziecka na jednej rzeczy. Dziecko może być zbyt zajęte innymi rzeczami, aby zwrócić uwagę na prośby dorosłych.
c) Nieadekwatna komunikacja werbalna: Dzieci różnią się pod względem umiejętności językowych i rozumienia mowy. Niektóre dzieci mogą mieć trudności w przetwarzaniu słów lub wyrażeń.
Autonomia i niezależność
Wzrost autonomii i niezależności to naturalny proces rozwoju dziecka. W pewnym momencie dzieci zaczynają eksperymentować z samodzielnym podejmowaniem decyzji i wyrażaniem swoich potrzeb. To może prowadzić do konfliktów, gdy rodzice próbują narzucić swoje oczekiwania. Naukowcy podkreślają, że ważne jest, aby umożliwić dzieciom pewien stopień kontroli nad własnym życiem, jednocześnie stawiając jasne granice.
Emocje i stres
Emocje i poziom stresu mogą również wpływać na to, czy dziecko będzie słuchać i reagować na polecenia. Dzieci, które są przewlekle zestresowane lub przeżywają trudne emocje, mogą mieć trudności z kontrolowaniem swojego zachowania. Naukowcy podkreślają znaczenie tworzenia bezpiecznego i wspierającego środowiska, które pomaga dzieciom radzić sobie z emocjami.
Indywidualne różnice
Warto pamiętać, że każde dziecko jest unikalne i może reagować inaczej na różne sytuacje. Indywidualne różnice w temperamencie, osobowości i doświadczeniach życiowych mogą wpływać na to, czy dziecko będzie bardziej lub mniej posłuszne.
Przyczyny, dla których dziecko może nie słuchać i nie wykonywać poleceń, są złożone i zróżnicowane. Rozwój mózgu, komunikacja, autonomia, emocje i indywidualne cechy każdego dziecka mogą wpływać na to, jak reagują na prośby dorosłych. Warto pamiętać, że jest to naturalna część procesu wychowania, i istnieją strategie oparte na badaniach naukowych, które rodzice i opiekunowie mogą stosować, aby wspierać rozwój dziecka i poprawić efektywność komunikacji.
Ania Markiewicz
Treści z naszego serwisu mają wyłącznie charakter informacyjny i nie mogą zastąpić wizyty u specjalisty. Przed zastosowaniem się do porad należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem. Administrator nie ponosi żadnych konsekwencji wynikających z korzystania z informacji zawartych w serwisie.
Źródła:
Diamond, A. (2013). Executive functions. Annual Review of Psychology, 64, 135-168.
Fabes, R. A., Leonard, S. A., Kupanoff, K., & Martin, C. L. (2001). Parental coping with children's negative emotions: Relations with children's emotional and social responding. Child Development, 72(3), 907-920.
National Institute of Child Health and Human Development. (2008). Child Development and Behavior Branch. The NICHD Study of Early Child Care and Youth Development: Findings for Children up to Age 4 ½ Years. National Institutes of Health.
Siegler, R. S., DeLoache, J. S., & Eisenberg, N. (2017). How children develop (5th ed.). Macmillan.
Smith, C. L., Calkins, S. D., Keane, S. P., Anastopoulos, A. D., & Shelton, T. L. (2004). Predicting stability and change in toddler behavior problems: Contributions of maternal behavior and child gender. Developmental Psychology, 40(1), 29-42.